2-takt en 4-takt

Wanneer je een scooter gaat kopen heb je de keuze uit 2-takt motoren, 4-takt motoren of elektrisch. Hier zal het verschil tussen 2-takt en 4-takt worden uitgelegd.

2-takt motor

2-takt motoren zijn de eerste motoren die werden toegepast op voertuigen. Veel oude motorfietsen hebben een 2-takt motor, hele oude auto’s ook. Tegenwoordig hebben bijna alle voertuigen 4-takt motoren; 2-takt vindt men eigenlijk alleen nog in scooters en bijvoorbeeld kettingzagen. Het verschil zit (bij scooters) in de cilinder. Een 2-takt cilinder heeft in- en uitlaatpoorten in de cilinderwand zitten. De zuiger beweegt langs deze poorten en afhankelijk van de positie van de zuiger zijn deze poorten open of gesloten. Als de zuiger zijn omlaag beweegt (weg van de cilinderkop) zuigt deze het mengsel aan vanuit het carter. Daarna beweegt de zuiger weer omhoog en wordt het mengsel onder compressie gezet zodat het beter ontbrandt. Als de zuiger zijn hoogste punt heeft bereikt is de compressie maximaal en geeft de bougie een vonk. Door die vonk ontbrandt het mengsel en gaat de zuiger weer omlaag. De verbrande cilinderinhoud wordt gaat via de uitlaatpoort naar buiten en nieuw mengsel wordt aangezogen. Dat is de werking van een 2-takt motor. Door de positie en vorm van de in- en uitlaatpoorten zit er verschil in iedere 2-takt motor. Dit is vooral van invloed op het optimale toerental. Door de poorten te bewerken kun je een 2-takt cilinder tunen. Echter kun je hier beter niet mee beginnen als je niet weet waar je mee bezig bent, want je kan een cilinder ook compleet verpesten door de poorten te bewerken.

Aangezien alleen de zuiger benodigd is om de poorten te openen en te sluiten, is een 2-takt motor eenvoudig opgebouwd met weinig onderdelen ten opzichte van een 4-takt motor. Dit heeft natuurlijk een aantal voordelen. Doordat de motor weinig onderdelen heeft is deze goedkoper in productie (en dus in de winkel). Er zijn weinig onderdelen waar iets mee kan gebeuren, er kan dus niet veel kapot gaan. Omdat er zo weinig onderdelen zijn is een tweetaktmotor ook erg gemakkelijk om aan te sleutelen vergeleken met een 4-takt motor. Daarnaast is een 2-takt motor over het algemeen sneller dan een 4-takt motor.

https://upload.wikimedia.org/wikibooks/de/b/be/Zweitakt_2.jpg
2-takt motor (schematisch), wikimedia.org

 

4-takt motor

Een 4-takt motor is het soort motor waar tegenwoordig alle auto’s mee rijden. Ook bijna alle nieuwe scooters worden standaard uitgerust met een 4-takt motor. Dit komt omdat de voordelen van een 4-takt motor gewoon erg groot zijn. Ze zijn stiller, verbruiken veel minder brandstof, zijn (over het algemeen) slijtvaster, lopen een stuk rustiger en ze zijn veel beter voor het milieu dan 2-takt motoren. Ook heeft een 4-takt motor een bredere ‘powerband’, het toerenbereik waarin de motor goede trekkracht levert. Een 4-takt motor heeft geen in- en uitlaatpoorten in de cilinderwand. Een 4-takt motor heeft kleppen in de cilinderkop, die om de beurt opengaan. Hierdoor zijn alle 4-takt cilinders van hetzelfde formaat min of meer hetzelfde; bij 4-takt zijn er geen “langzame” of “snelle” cilinders. Het enige echte verschil is de cilinderkop, de grootte van de kleppen (of het aantal kleppen) kan wel een verschil in vermogen creëren. Daarnaast is de grootte van de drijfstang ook van invloed, maar als die verandert is de cilinderinhoud niet meer hetzelfde.

Waar een 2-takt motor in slechts 2 slagen zijn complete cyclus heeft voltooid, doet een 4-takt motor dat in 4 slagen. In de figuur hieronder is te zien hoe een 4-takt motor precies werkt.

http://users.skynet.be/fa344132/f1pits/4takt_klein.jpg
4-takt motor (schematisch)

Om ervoor te zorgen dat de kleppen op het juiste tijdstip openen zijn er wel extra onderdelen nodig. De nokkenas zorgt hiervoor. De nokkenas is een as in de cilinderkop die precies bepaalt wanneer welke klep open gaat. Door het aantal extra onderdelen is de productie en dus aanschafprijs van een 4-takt motor hoger dan die van een 2-takt.

In het verbruik zit dan ook een groot verschil. Waar een 2-takt 50cc scooter zo’n 15 tot 30 km/l haalt, is dat bij een 4-takt 50cc scooter in de meeste gevallen tussen de 35 en 50 km/l.

Conclusie

Zoek je een scooter om rustig lange stukken mee te touren, dan ben je waarschijnlijk op zoek naar een 4-takt: ze zijn zuiniger, lopen rustiger en maken dus minder lawaai, ze hebben minder onderhoud nodig en hebben een bredere powerband dan 2-takt motoren. Ga je puur voor de snelheid, maakt het verbruik je niet veel uit en maak je niet zo veel kilometers, dan kun je wellicht beter voor een 2-takt scooter kiezen.